Wetenschappelijk opleiding nodig
‘Maar stel dat daar iemand komt aankloppen met een klacht als “ik slaap slecht”. Misschien zit daar een dieperliggende problematiek onder die een impact heeft op zijn of haar nachtrust. Je hebt toch een degelijke wetenschappelijke opleiding nodig om dat te herkennen voor wat het is.’
‘Ik pleit ervoor om een terugbetalingssysteem op poten te zetten vanuit de overheid, waarbij de psycholoog als een soort huisdokter voor de mentale gezondheid aangesteld wordt. Omdat het terugbetaald wordt komen mensen in de eerste plaats bij de psycholoog op bezoek. Hij of zij voert de eerste gesprekken en kijkt waar de patiënt het meeste baat bij zou hebben. Sommige mensen zijn gebaat met een heel directieve aanpak, waarbij de therapeut het heft in handen neemt.’
‘Andere mensen knappen daar juist volledig op af en hebben dus meer aan een andere methodiek. Na de eerste diagnose kan de psycholoog eventueel doorverwijzen naar een geschikte therapeut of coach. Net zoals een huisdokter zijn patiënten naar een dermatoloog, een gynaecoloog, een kinesist of een fysiotherapeut kan sturen.’
De business coach aan het woord
‘Coaching is ontstaan in de bedrijfswereld vanuit een bepaalde nood waar de psychologie toen niet mee bezig was’, zegt Leen Lambrechts, samen met Marleen Boen managing director van Coaching Square en auteur van het boek Ik wil een coach. ‘Hoe kan ik mensen inspireren? Hoe kan ik organiseren en communiceren? Hoe kan ik mijn tijd efficiënt managen? Allemaal heel concrete zaken waarbij een coach erg nuttig blijkt te zijn.’
‘Want mensen kunnen wel iets opsteken van één training of workshop maar om hun kennis te implementeren zijn ze meestal erg gebaat bij een persoonlijk traject. Maar intussen is coaching mee geëvolueerd met de noden van de huidige bedrijfswereld. Het gaat vaak wat dieper, waardoor de grens met therapie vager wordt. Wat houdt je tegen om het woord te nemen tijdens vergaderingen? Wat doet je twijfelen om een bepaalde beslissing te nemen?’
De nieuwe realiteit
‘Een goede coach werkt daarom samen met gecertificeerde psychologen of psychotherapeuten als zijn expertise tekortschiet. Van zodra we nog maar vermoeden dat iemand met een onderliggend ziektepatroon worstelt bespreken we met supervisoren en andere ervaren collega’s of doorverwijzing noodzakelijk is. Maar in het algemeen houden we ons bij onze leest, en dat kan gaan van het aanleren van vaardigheden tot het onderzoeken welke passie iemand drijft. Dat coaching zo populair geworden is heeft te maken met de context waarin we vandaag werken.’
‘We moeten met almaar minder mensen werken en er is steeds minder geld om dezelfde resultaten te halen. Dat zorgt voor heel wat druk, en we moeten opnieuw leren om voor onszelf te zorgen in die nieuwe realiteit. Er is geen financiële compensatie voor onze inspanningen en we voelen ons vaak alleen in onze keuzes. We zoeken naar een diepgaand gesprek, waarbij we met enige afstand naar onszelf kunnen kijken. Een coach kan je die afstand bieden.’
De psychotherapeute aan het woord
‘Coaching en therapie zijn twee aparte vakken’, zegt Liesbet Plissart, psychotherapeute en coach. ‘Zelfs al overlappen ze voor een deel, toch is een therapiesessie heel anders dan een coachingsessie. Het hangt van de vraag af welke aanpak het beste werkt. Zo kwam er een vrouw bij me langs omdat ze meer plezier wilde beleven aan haar werk. Een heel concrete vraag, en dus perfect voor een coachingtraject. Ze was 54 jaar, werkte al jarenlang in hetzelfde bedrijf en was een beetje uitgekeken op haar job maar ze had ook geen zin om op te stappen en ergens anders opnieuw te beginnen.’
‘Tijdens het intakegesprek bleek dat het om een familiebedrijf ging, en dat de band tussen die vrouw en haar broer volledig verwrongen was door de hogere hiërarchische positie van die laatste. Als de focus had gelegen op de emotionele aspecten en het achterliggende patroon van haar probleem dan was psychotherapie meer aangewezen geweest. Maar ze wilde vooral meer plezier beleven aan haar werk. Dus zijn we daarmee aan de slag gegaan en heb ik haar helpen uitzoeken hoe ze dat kan verwezenlijken. En misschien zal de band met haar broer wat versoepelen omdat ze weer plezier krijgt in haar job en in haar leven in het algemeen. Je mag ook niet onderschatten dat het toewerken naar een bepaald doel ook een invloed kan hebben op de onderliggende factoren.’
‘Maar het is natuurlijk uitermate belangrijk dat je weet hoever je als coach kan gaan, en vooral waar je niet aan moet raken. Daarom stel ik met elke klant een contract op met een welomschreven doel en een termijn om een bepaald resultaat te boeken. Daarmee baken ik de grenzen tussen coaching en psychotherapie duidelijk af. Het eerste is er voor afgelijnde vragen, terwijl therapie ruimer en dieper gaat. Het is erg jammer dat er zoveel onduidelijkheid bestaat over de mogelijkheden die zowel coaching als psychotherapie kunnen bieden. Ik hoop dat het wetsvoorstel voor de erkenning van psychotherapeuten dat nu op tafel ligt daar verandering in kan brengen.’
Hoe vind je een goede coach?
Welke opleiding heeft je coach?
‘Vraag naar de opleiding van een coach, zodat je kan inschatten of het om een online workshop dan wel een degelijke meerjarige scholing gaat.’ Het is een veelgelezen tip online als je intypt ‘hoe vind ik een goede coach?’ Het had een bruikbare aanwijzing kunnen zijn, ware het niet dat er zo mogelijk evenveel opleidingen bestaan als er coaches en therapeuten zijn.
‘Het probleem is dat het vaak om privéondernemingen gaat die er financieel baat bij hebben dat studenten doorstromen van het ene niveau naar het andere’, aldus Koen Lowet. ‘Daardoor krijgen ook mensen die het niet per se verdienen een diploma uitgereikt, waarna ze andere kunnen gaan coachen.’
Dat is iets te gemakkelijk, repliceert Leen Lambrechts. ‘Je kan online snel een idee krijgen van de geloofwaardigheid van een opleiding. Is er een ethische code? Zijn er regelmatig opvolgmomenten voor de afgestudeerde coaches? Is er een systeem van supervisie? Als het antwoord daarop ja is zit je waarschijnlijk goed.’
Voel je je goed bij je coach?
‘Een goede coach biedt een zekere geborgenheid en erkenning’, aldus Leen Lambrechts. ‘Maar hij of zij moet je vooral uitdagen om vanuit een ander perspectief te kijken. Het is niet de bedoeling om een praatje te slaan met een goede vriend(in). Als dat het enige is wat je voelt zit je niet bij de goede coach.’
Spreken jullie een welomlijnd doel af?
‘Omschrijf samen met je coach wat de doelstelling van de coaching is’, adviseren Liesbet Plissart en Leen Lambrechts. ‘Wat wil je op het eind van het traject bereikt hebben?’
Zit je zelf aan het stuur?
‘Heb je het gevoel dat jij aan het stuur zit?’, aldus Plissart.
‘Als de ideeën niet uit jouw hoek komen maar eerder opgedrongen worden door de coach dan zit je niet goed. Je moet duidelijk voelen dat je op jouw krachten wordt aangesproken.’
Jan Permentier
Laat me eerst stellen dat een huisdokter voor het fysieke en een ander voor de psyche een moeilijke is: beiden zijn verweven en wat beschreven is, lijkt op de oude scheiding, ziel en lichaam. De vraag om ego´s weg te zetten én buiten de lijnen te kleuren. Het is allebei hard nodig. Het initiatief om ondermeer hier in dialoog te gaan – vanuit een niet absoluut weten- is lovenswaardig. Maar dan… Het kunnen aanbieden van wederzijdse relationele veiligheid en vertrouwen – aangevuld met een flinke portie wetenschap: het lijkt me nodig voor coaches, psychologen, therapeuten en alle anderen die met mensen werken. Omgaan met eigen kwetsbaarheid en het vermogen om spiegelend aanwezig te zijn: vanuit de wetenschap dat ´enkel de ogen van de ander´ kunnen doen groeien (enkel het vreemde is openbarend!) het is even essentieel voor iedereen die met (kostbare en kwetsbare) mensen werkt. Of dit nu in het kader van optimalisering in een bedrijfscontext gaat of het nu over de begeleiding van psychische pijn gaat.
Intervisie, supervisie en eigen leertherapie volgen om niet aan overdracht te doen: het is noodzakelijk!
En de vraag naar het verschil tussen deze begeleiders…die vraag krijgt pas een betekenis antwoord als (als!) kan gemeten worden wat er écht gebeurt tussen de muren van het concrete begeleidingswerk… Resultaatonderzoeken wijzen alvast nu al uit dat opleidingsverschillen en ´richtingen´ in hun relevantie verbleken….
Dit is dus een pleidooi voor diversiteit en degelijkheid in de zorg voor mensen. Een degelijkheid waarbij de ´psychologische wetenschap op zich té beperkt is´ om kwaliteit te genereren.
